De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie NAVO is een na de Tweede Wereldoorlog opgerichte militaire internationale organisatie op basis van het Noord-Atlantische Verdrag dat in Washington D.C. op 4 april 1949 werd getekend. Belangrijkste afspraken in dit verdrag betreffen wederzijdse verdediging en samenwerking van de legers van de aangesloten landen, aanvankelijk ook als krachtenbundeling tegen samenwerkende communistische landen binnen de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. In 2024 telde deze verdragsorganisatie 32 deelnemers.
De secretaris-generaal is de hoogste burgerfunctie van de organisatie, traditioneel vervuld door een Europeaan. Sinds 1 oktober 2024 is de voormalige premier van Nederland Mark Rutte de voorzitter van de Noord-Atlantische Raad (NAR), bestaande uit permanente vertegenwoordigers van de lidstaten
In 2006 kwamen de ministers van Defensie van de NAVO overeen om minimaal 2% van hun Bruto Binnenlands Product (BBP) te besteden aan defensie-uitgaven om de militaire paraatheid van het Bondgenootschap te blijven garanderen. Deze richtlijn dient ook als indicator voor de politieke wil van een land om bij te dragen aan de gemeenschappelijke defensie-inspanningen van de NAVO, aangezien de defensiecapaciteit van elk lid van invloed is op de algemene perceptie van de geloofwaardigheid van het Bondgenootschap als politiek-militaire organisatie.
De gecombineerde rijkdom van de niet-Amerikaanse bondgenoten, gemeten in BBP, is bijna gelijk aan die van de Verenigde Staten. De niet-Amerikaanse bondgenoten besteden samen echter minder dan de helft van wat de Verenigde Staten aan defensie uitgeeft. Het volume van de Amerikaanse defensie-uitgaven vertegenwoordigt ongeveer tweederde van de defensie-uitgaven van het Bondgenootschap als geheel. Het bondgenoot-schap is afhankelijk van de Verenigde Staten voor de levering van een aantal essentiële capaciteiten, zoals inlichtingen, surveillance en verkenning, bijtanken in de lucht, verdediging tegen ballistische raketten en elektromagnetische oorlogsvoering vanuit de lucht.
Nederland voldeed in de jaren 2006 t/m 2023 niet aan de afgesproken norm van 2% van het BBP. Het kabinet, in de jaren 2010 t/m 2024 onder leiding van Mark Rutte, heeft tot ergernis van met name de USA zich steeds onttrokken aan de afgesproken verplichtingen. Op zich is die ergernis begrijpelijk, immers als je lid bent van een club moet je de overeengekomen contributie betalen. In de jaren 2006 t/m 2033 betaalde Nederland tussen 1.1% en 1.54% in plaats van 2%.
Inmiddels is onze toenmalige premier de huidige secretaris-generaal van de NAVO. In nauw overleg met (of onder druk van) de USA is Mark Rutte een warm pleitbezorger van een bijdrage van 3.5% plus 1.5% is in totaal 5%. Het is niet geheel onbekend dat Rutte makkelijk meebeweegt met de waan (baan?) van de dag.
De verhoging van de bijdrage is geïnspireerd door de oorlog tussen Rusland en de Oekraïne. Ondanks het feit dat Rusland er niet in slaagt veel terreinwinst te behalen in die oorlog wordt de vrees uitgesproken dat Rusland de oorlog kan uitbreiden en de NAVO-landen zou kunnen aanvallen. De vraag is of die vrees terecht is. Als we kijken naar de slagkracht van partijen dan zien we het volgende:
| NAVO | Rusland | |
| Besteding 32 NAVO-landen | 2,7% BBP is 1.200 miljard US dollar | 6,3% BBP is 145 miljard US dollar |
| Besteding EU NAVO-landen | 400 miljard US dollar | 145 miljard US dollar |
| Beroepsmilitairen 32 landen | 3,5 miljoen | 1,3 miljoen |
| Beroepsmilitairen EU landen | 2 miljoen | 1,3 miljoen |
| Luchtmacht materieel | 4x groter dan Rusland | |
| Marine materieel | 3x groter dan Rusland | |
| Landmacht tanks | 11.000 | 15.000 |
Oorlogswinst van Rusland op de NAVO lijkt op basis van de vergelijking geen reëel risico en de vrees is wellicht wat voorbarig. Angst kan blijven voor kernbommen, maar ook daarin zal Rusland het niet redden hoewel de impact daarvan rampzalig zou zijn.
Als de NAVO de 2,7% BBP zal verhogen naar 5% BBP dan neemt het defensie budget van de NAVO toe met 1.022 miljard dollar tot 2.222 miljard dollar of wel ruim 15x het budget van Rusland.
Nederland is bereid een deel van het land economisch en logistiek plat te leggen om de NAVO-top te kunnen ontvangen. De vraag is of Den Haag en de randstad ideale plekken zijn voor een dergelijke vergadering. Door de NAVO-top te organiseren, kan Nederland zijn positie als betrouwbare bondgenoot verder versterken is een belangrijke gedachte.
De financiële inspanning van de NAVO-top in Nederland bestaat uit substantiële overheidsuitgaven (minimaal 183 miljoen euro volgens de Rijksoverheid) en aanzienlijke, maar nog niet volledig te kwantificeren, schade voor ondernemers in de regio Den Haag. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat verschillende sectoren en bedrijven aanzienlijke hinder en omzetverlies zullen ondervinden. Er is een speciaal schadeloket ingericht waar bedrijven een vergoeding kunnen aanvragen als zij aantoonbare schade lijden, maar er is geen automatisch recht op compensatie en de voorwaarden zijn streng.
Het blijft frustrerend dat de mens er niet in slaagt om op de aardbol in vrede met elkaar te leven en prioriteit te geven aan een gezonde en leefbare aarde. Wat kan nu een verklaarbare of legitieme reden zijn om medeburgers grootschalig om te brengen? Ik stel voor dat we daarmee stoppen en dan is een volgende NAVO-top mogelijk niet meer nodig……..
Ruud van Enter, 22-6-2025
