Bashar al-Assad, die in 2000 zijn vader opvolgde als president van het ondemocratische Syrië is alleenheerser, ondanks het feit dat zijn familie voortkomt uit een minderheidsgroep in het wat religie betreft verdeelde Syrië. Net als Turkije is Syrië een seculiere staat en is de islam niet de nationale godsdienst. Na de moslims zijn de Christenen met 10% de grootste groep en zijn er nog heel veel minderheidsgroepen, die, ondanks het eenmansbestuur van al-Assad, vreedzaam met elkaar samenleefden en elkaar ruimte boden. Mogelijk is nog bekend dat de vader van al-Assad in 1982 de strijd aanging met de Moslimbroederschap om te voorkomen dat Syrië een Islamitische staat zou worden. Parallel met Egypte?

Tijdens de Syrische Burgeroorlog, die begon in 2011, kwam het in Homs en Hama tot sektarisch geweld van de grotendeels soennitische opstandelingen (onder wie salafistische islamistische strijders uit andere landen) tegen alawieten, druzen en christenen, minderheden die als trouw aan het bestaande Assad-bewind golden. Evenwel is ook een aanzienlijk deel van de soennitische moslims in Syrië gematigd. Dit conflict, dan wel burgeroorlog, wordt gekenschetst door gruwelijk geweld en beide strijdende partijen zijn inmiddels aangeklaagd voor misdaden tegen de menselijkheid.

Het is logisch dat dergelijk geweld, nu nog aangevuld met de misdaden door IS, tot gevolg heeft dat burgers het land ontvluchten. Nu al ongeveer 2 miljoen. Vreemd is echter dat vrijwel alle vluchtelingen naar het noorden trekken en proberen Turkije binnen te komen. Er gaan er ook nog wel naar Libanon, maar verreweg de meesten naar het noorden, al dan niet op doorreis naar West Europa. Turkije kan en wil geen miljoenen vluchtelingen opnemen en dus wordt er een beroep gedaan op Europa, waaronder Nederland. Wij zijn inmiddels geen volk meer van oplossingen, maar hulpvaardig zijn wij wel. Zodra we iets mis zien gaan in de wereld komen we in actie: openen een girorekening, meldpunt, zamelen geld in ook als dat niet nodig is, collecteren, TV shows, etc etc. In dit kader is het vreemd dat wij nu menen dat wij te weinig doen voor de  Syrische vluchtelingen, mensen die zo bang zijn dat ze bereid zijn een reis te maken van duizenden kilometers om het geweld te ontvluchten.

Als we echter de zaak wat ontdoen van ons doorlopende nationale schuldgevoel en er eens wat nuchterder naar kijken rijzen er toch wat vragen.
Ontvluchten de mensen Syrië voor een hopelijk tijdelijke periode van geweld en willen ze uiteindelijk terugkeren? De wens tot terugkeer is niet vreemd als je familie al generaties lang daar woont en dat dit toch je vertrouwde omgeving en cultuur is. Of is de burgeroorlog nu een breekpunt waarop men besluit definitief te vertrekken en asiel te vragen in bijvoorbeeld Europa en te kiezen voor een geheel andere cultuur en afscheid te nemen van thuis.

Rond deze discussie is het opvallend dat de buurlanden van Syrië, op Turkije en Libanon na, geen enkele bereidheid hebben vluchtelingen op te nemen. Het lijkt een goede optie om de vluchtelingen zoveel mogelijk in de regio op te vangen en de rijke olielanden hebben financieel en logistiek voldoende ruimte om dat te doen. Maar ze doen het niet en we spreken ze daar internationaal ook niet op aan. Vreemd? Als het toch gaat om mensen die tijdelijk hun land ontvluchten dan is het toch een goede zaak om hen dichtbij en in eigen cultuur op te vangen? Mochten de Arabieren toch onverhoopt worstelen met de financiering dan is er het geen probleem als wij vanuit Europa mee financieren, maar het huisvesten van de mensen aldaar heeft een voorkeur boven het reizen van duizenden kilometers van huis en haard.

Ik ben geen vluchtelingendeskundige: dat kan een nadeel zijn, maar ook een voordeel.

Ruud van Enter