Om mijn kennis wat bij te houden ging ik in op een uitnodiging van de belastingdienst en ik woonde onlangs een informatieavond bij over de regelgeving rond stamrechten. De gesprekleider, deskundige van de belastingdienst, was uiterst kundig en kon het goed uitleggen. Wat een stamrecht is? In het kort: je ontvangt bij ontslag een vergoeding, wil daar nu geen belasting over betalen, maar later. Dat kan door het als stamrecht onder te brengen in bijvoorbeeld een daartoe op te richten BV waar jezelf aandeelhouder/bestuurder van bent.

De regelgeving daarom heen is complex en verdient een informatiebijeenkomst voor de fiscale dienstverleners. Gaandeweg de bijeenkomst vroeg ik mij af, en niet voor het eerst, wat nu het financieel en maatschappelijk rendement is van die steeds maar toenemende regelgeving. Als je in fiscale kringen vraagt waar die behoefte aan steeds meer regels vandaan komt krijg je steeds de reactie dat het allemaal nodig is om misbruik en fraude tegen te gaan.

Dat snijdt hout denk je dan. Of toch niet? Je zult eerst moeten definiëren wat misbruik dan precies is. Vervolgens is er dan de vraag of de omvang van het vermeende misbruik in relatie staat tot de inspanning die we leveren om dat te voorkomen. Immers moeten regels worden bedacht (politiek) en vervolgens worden gehandhaafd. Als ik mij nu gemakshalve beperk tot de belastingwetgeving dan geschiedt handhaving door de belastingdienst, accountants, adviseurs, etc. Ik heb het (nog) niet uitgerekend, maar ik denk zo maar dat de bedenkers en handhavers alleen al in deze branche miljarden per jaar kosten. Dat moet je dan alleen willen besteden als je vreest dat misbruik/fraude ons meer kost dan regels bedenken en handhaven. Ik betwijfel dat, of zijn wij als Nederlanders dan inderdaad vrijwel allemaal misbruikers en fraudeurs? Nee, natuurlijk niet. Als we terugkeren naar een situatie van enkel wat basisregels dan zullen er best wel mensen misbruik maken, maar dat zal beperkt blijven tot een klein percentage. Als dat niet zo is dan is er iets anders mis. Nederlanders hebben historisch gezien een goede belastingmoraal. Als dat in de laatste 50 jaar sterk veranderd is dan moet we eens uitzoeken hoe dat komt. Een der oorzaken is wellicht de historisch toegenomen belastingdruk, die nu ergens uitkomt bij een modaal gezin op 60% tot 80% van de bruto verdiende inkomsten.

Ik stel voor dat we regels terugbrengen naar een minimale basis als eerste stap op weg naar een leukere en minder gereguleerde samenleving, waar weer ruimte komt voor eigen verantwoordelijkheid en creativiteit.